ο Γιάννης Τσαρούχης στον Διαμαντή Διαμαντόπουλο
Παρίσι 1936
Αγαπητέ ΔιαμαντόπουλεΑπαντώ στο γράμμα σου, στο οποίο ήδη απάντησα, για να σου εκθέσω τους λόγους που φεύγω από το Παρίσι, οι οποίοι δεν είναι μόνο προσωπικοί αλλά έχουν και κάποιο ευρύτερο ενδιαφέρον.
Εδώ στο Παρίσι κατάλαβα, όπως σου 'γραφα, τις δυνατότητές μου. Εξηγούμαι: Είμαι τύπος ζωγραφικός και καθαρά χρωματικός, η φυσική μου ανησυχία με έκανε να περιπλανηθώ σε κόσμους διαφορετικούς' αυτό δεν ξέρω αν με έβλαψε ή με ωφέλησε γενικώς, αλλά είναι γεγονός ότι δεν με άλλαξε και μένω πάντοτε ο άνθρωπος που έχει τάση να ζωγραφίζει την φύση. Ανήκω στις ιδιοσυγκρασίες τις όμοιες με τον Ματίς, ακόμα τον Ντεραίν (αν αφαιρέσεις το χρώμα), τον Σεζάν κ.τ.λ. Μη με παρεξηγήσεις μ' αυτές τις τολμηρές συγκρίσεις, μιλούμε για ιδιοσυγκρασίες, όχι για αξίες. Το χαρακτηριστικό αυτών των ιδιοσυγκρασιών είναι ο υλισμός και έλλειψις ονειροπολήσεως και ζωηρής φαντασίας. Είναι τύποι αισθησιακοί έχοντας το χάρισμα της πνευματικότητος και με τις δύο σημασίες της λέξεως, δηλαδή διανοούμενοι και αισθησιακοί. Θέλουν να εξηγήσουν λογικά το φαινόμενο, αντίθετα με τον Ντα Βίντσι ο οποίος ήθελε να θέσει τη λογική υπό τάς διαταγάς του ενστίκτου. Οι τέτοιοι τύποι σχεδόν δεν βλέπουν όνειρα ή σπανίως, δεν έχουν πλούσιο υποσυνείδητο (όπως ο Ντα Βίντσι) και τείνουν μάλλον προς την μέθην που πραγματοποιείται στο ξύπνιο παρά στην ανασύνθεση της ζωής όπως γίνεται στο όνειρο διατηρώντας τη ματιέρα της πραγματικότητας. Το ολίγον υποσυνείδητο που έχω (το μεγαλύτερο μέρος υποσυνειδήτου έχει γίνει αισθητική και μουσική σε μένα) δεν διαφέρει διόλου από το υποσυνείδητο των άλλων ανθρώπων, άρα φυσικό είναι να καταλαβαίνω τον σουρεαλισμό και τον Νταλί (τον τύπο του τελείου Γότθου). Τα όνειρά μου είναι ανύπαρκτα ώστε να με σαστίσουν και να εγκαταλείφω κάθε αισθητική προϋπόθεση. Η αγάπη της μουσικής, του ρυθμού και της αισθησιακής απολαύσεως είναι η φυσιολογική αμοιβή που μου υποδεικνύει η ίδια η φύσις προς εξόφλησιν τόσων ημερομισθίων συνειδητής αγωνίας και προσπαθείας, την οποία καθόλου δεν διασκέδασαν όνειρα, έστω και τρομερά.
[....] Αν γυρίζω στην Ελλάδα, αυτό το κάνω πρώτον γιατί μια ενστικτώδης ανάγκη με σπρώχνει εκεί που μπορώ να πραγματοποιήσω πιο καλά τα ιδεώδη μου. Μιμητική φύσις, επηρεάζομαι πάντοτε από το περιβάλλον μου και το αισθητικό περιβάλλον (σπίτια, τοπία, χρώματα). Είναι απείρως πιο φίνα στην Αθήνα, ή τουλάχιστον πιο βοηθητικά για μένα. Κάνω πολλή εγκεφαλική εργασία όταν ζωγραφίζω, όταν βλέπω τα αντικείμενα θέλω να αναπαύομαι και να τα περιπτύσσομαι ανεπιφυλάκτως. Εδώ χρειάζεται μια αντίδρασις που με απασχολεί. Ένας άλλος λόγος που γυρίζω είναι η δυσκολία της ζωής εδώ, τα πάντα είναι ένα πρόβλημα. Τώρα που εργάζομαι θέλω μια σχετική άνεση, που μου λείπει εντελώς. Ο περιηγητής προβάλλει τις δυσκολίες, όχι όμως και ο εργαζόμενος. Φυσικά όλα αυτά θα παραβλέποντο καίτοι είναι αρκετά βασικά, αν είχα γνωρίσει εδώ κόσμο που να με ανυψώνει πνευματικώς. Αυτό όμως δεν συνέβη. Τι να πω με τον Λωράνς ή με τους μαθητάς της ακαδημίας του Ετέρ (η σχολή χαρακτικής). Όταν οι άνθρωποι στην Ευρώπη σκέπτονται σαν και σένα και σαν και μένα, ονομάζονται προσωπικότητες και γράφουν βιβλία. Τέλος αυτοί οι άνθρωποι είναι καχύποπτοι, και δικαίως, και δεν ξανοίγονται εύκολα σ' έναν άγνωστο έλληνα. Για το Παρίσι, και δικαίως, κάθε έλλην είναι ένας τυχοδιώκτης. Εχτές ακόμα μου 'λεγε ένας συγγραφέας γνωστός: «Πώς δεν σας γνώρισα στο Ατελιέ όπου γνώρισα τον κύριο Τόμπρο, τον Γουναρόπουλο;». Τον γνώρισα εντελώς κατά τύχην, είναι αυτός που έχει γράψει τα λίγα λόγια για τον Klee στο «Τρίτο Μάτι»: Roger Vitrac. Εύθυμος τύπος ροδαλού γάλλου, ολίγον χοντρού. Συντελεί σ' αυτό και ο υπερήφανος χαρακτήρ που δεν εκλιπαρεί σχέσεις. Ενόσω εγώ δεν είμαι εντάξει με τον εαυτό μου, μου φαίνεται μάταιο να παριστάνω τον σπουδαίο στους άλλους, καίτοι μπορώ να μιμούμαι και τον σπουδαίο. Το Παρίσι δεν είναι για τους εσωτερικούς ανθρώπους ούτε για τους βαθείς, αλλά είναι το προτιμότερο ίσως. Στη Γερμανία οι άνθρωποι φαντάζομαι πως είναι πιο σοβαροί και πιο προσεκτικοί, αλλά και βαρβαρότεροι. Στο Παρίσι θα υποφέρεις όταν έρθεις χωρίς καταπληκτικό έργο και κυρίως χωρίς τεραστία διαφήμιση. Οι άνθρωποι είναι πολύ λεπτοί, πολύ κοινωνικοί, πολύ μετρημένοι, ακόμα περιποιητικοί, αγαθοί, εύθυμοι, αλλά δεν τους ενδιαφέρει η έξομολόγησις ούτε των άλλων ούτε του εαυτού τους. Η εξομολόγησις είναι στοιχείο ρωσικό, ελληνικό και γερμανικό. Τέλος, επειδή δεν με συνέδεσαν ούτε συμπάθειες ούτε συμφέροντα με το Παρίσι, αλλά απλώς τα μουσεία και οι εκθέσεις, αυτομάτως θέλω να φύγω, μόλις έφθασα στο σημείο που θέλω να θέσω σε εφαρμογή τα διδάγματά τους. Ασφαλώς θα μπορούσα να συνδεθώ με ανθρώπους σοβαρούς, αλλά τότε θα έπρεπε να κάνω υπόθεσή μου το να γνωρίσω τους ανθρώπους. Όπως ξέρεις όμως στο Παρίσι ήρθα για να τοποθετήσω κάπως τα προβλήματά μου. Ο στενός φίλος σε βοηθεί στα ζητήματά σου, αλλά οι γνωριμίες είναι κάτι που το συντηρείς εσύ με πνευματικά έξοδα δικά σου. Δεν μου περισσεύουν δυνάμεις για τέτοια έξοδα. Τελειώνω λοιπόν τις αιτίες της αναχωρήσεώς μου. Πιστεύω να μη με απασχολήσει πολύ το στρατιωτικό και να μπορέσω να εργαστώ σε δυο μήνες αποσπασμένος σε γραφεία. Πιθανόν να αναχωρήσω τέλος Σεπτεμβρίου.
... ...
Γιάννης ΤσαρούχηςΕδώ στο Παρίσι κατάλαβα, όπως σου 'γραφα, τις δυνατότητές μου. Εξηγούμαι: Είμαι τύπος ζωγραφικός και καθαρά χρωματικός, η φυσική μου ανησυχία με έκανε να περιπλανηθώ σε κόσμους διαφορετικούς' αυτό δεν ξέρω αν με έβλαψε ή με ωφέλησε γενικώς, αλλά είναι γεγονός ότι δεν με άλλαξε και μένω πάντοτε ο άνθρωπος που έχει τάση να ζωγραφίζει την φύση. Ανήκω στις ιδιοσυγκρασίες τις όμοιες με τον Ματίς, ακόμα τον Ντεραίν (αν αφαιρέσεις το χρώμα), τον Σεζάν κ.τ.λ. Μη με παρεξηγήσεις μ' αυτές τις τολμηρές συγκρίσεις, μιλούμε για ιδιοσυγκρασίες, όχι για αξίες. Το χαρακτηριστικό αυτών των ιδιοσυγκρασιών είναι ο υλισμός και έλλειψις ονειροπολήσεως και ζωηρής φαντασίας. Είναι τύποι αισθησιακοί έχοντας το χάρισμα της πνευματικότητος και με τις δύο σημασίες της λέξεως, δηλαδή διανοούμενοι και αισθησιακοί. Θέλουν να εξηγήσουν λογικά το φαινόμενο, αντίθετα με τον Ντα Βίντσι ο οποίος ήθελε να θέσει τη λογική υπό τάς διαταγάς του ενστίκτου. Οι τέτοιοι τύποι σχεδόν δεν βλέπουν όνειρα ή σπανίως, δεν έχουν πλούσιο υποσυνείδητο (όπως ο Ντα Βίντσι) και τείνουν μάλλον προς την μέθην που πραγματοποιείται στο ξύπνιο παρά στην ανασύνθεση της ζωής όπως γίνεται στο όνειρο διατηρώντας τη ματιέρα της πραγματικότητας. Το ολίγον υποσυνείδητο που έχω (το μεγαλύτερο μέρος υποσυνειδήτου έχει γίνει αισθητική και μουσική σε μένα) δεν διαφέρει διόλου από το υποσυνείδητο των άλλων ανθρώπων, άρα φυσικό είναι να καταλαβαίνω τον σουρεαλισμό και τον Νταλί (τον τύπο του τελείου Γότθου). Τα όνειρά μου είναι ανύπαρκτα ώστε να με σαστίσουν και να εγκαταλείφω κάθε αισθητική προϋπόθεση. Η αγάπη της μουσικής, του ρυθμού και της αισθησιακής απολαύσεως είναι η φυσιολογική αμοιβή που μου υποδεικνύει η ίδια η φύσις προς εξόφλησιν τόσων ημερομισθίων συνειδητής αγωνίας και προσπαθείας, την οποία καθόλου δεν διασκέδασαν όνειρα, έστω και τρομερά.
[....] Αν γυρίζω στην Ελλάδα, αυτό το κάνω πρώτον γιατί μια ενστικτώδης ανάγκη με σπρώχνει εκεί που μπορώ να πραγματοποιήσω πιο καλά τα ιδεώδη μου. Μιμητική φύσις, επηρεάζομαι πάντοτε από το περιβάλλον μου και το αισθητικό περιβάλλον (σπίτια, τοπία, χρώματα). Είναι απείρως πιο φίνα στην Αθήνα, ή τουλάχιστον πιο βοηθητικά για μένα. Κάνω πολλή εγκεφαλική εργασία όταν ζωγραφίζω, όταν βλέπω τα αντικείμενα θέλω να αναπαύομαι και να τα περιπτύσσομαι ανεπιφυλάκτως. Εδώ χρειάζεται μια αντίδρασις που με απασχολεί. Ένας άλλος λόγος που γυρίζω είναι η δυσκολία της ζωής εδώ, τα πάντα είναι ένα πρόβλημα. Τώρα που εργάζομαι θέλω μια σχετική άνεση, που μου λείπει εντελώς. Ο περιηγητής προβάλλει τις δυσκολίες, όχι όμως και ο εργαζόμενος. Φυσικά όλα αυτά θα παραβλέποντο καίτοι είναι αρκετά βασικά, αν είχα γνωρίσει εδώ κόσμο που να με ανυψώνει πνευματικώς. Αυτό όμως δεν συνέβη. Τι να πω με τον Λωράνς ή με τους μαθητάς της ακαδημίας του Ετέρ (η σχολή χαρακτικής). Όταν οι άνθρωποι στην Ευρώπη σκέπτονται σαν και σένα και σαν και μένα, ονομάζονται προσωπικότητες και γράφουν βιβλία. Τέλος αυτοί οι άνθρωποι είναι καχύποπτοι, και δικαίως, και δεν ξανοίγονται εύκολα σ' έναν άγνωστο έλληνα. Για το Παρίσι, και δικαίως, κάθε έλλην είναι ένας τυχοδιώκτης. Εχτές ακόμα μου 'λεγε ένας συγγραφέας γνωστός: «Πώς δεν σας γνώρισα στο Ατελιέ όπου γνώρισα τον κύριο Τόμπρο, τον Γουναρόπουλο;». Τον γνώρισα εντελώς κατά τύχην, είναι αυτός που έχει γράψει τα λίγα λόγια για τον Klee στο «Τρίτο Μάτι»: Roger Vitrac. Εύθυμος τύπος ροδαλού γάλλου, ολίγον χοντρού. Συντελεί σ' αυτό και ο υπερήφανος χαρακτήρ που δεν εκλιπαρεί σχέσεις. Ενόσω εγώ δεν είμαι εντάξει με τον εαυτό μου, μου φαίνεται μάταιο να παριστάνω τον σπουδαίο στους άλλους, καίτοι μπορώ να μιμούμαι και τον σπουδαίο. Το Παρίσι δεν είναι για τους εσωτερικούς ανθρώπους ούτε για τους βαθείς, αλλά είναι το προτιμότερο ίσως. Στη Γερμανία οι άνθρωποι φαντάζομαι πως είναι πιο σοβαροί και πιο προσεκτικοί, αλλά και βαρβαρότεροι. Στο Παρίσι θα υποφέρεις όταν έρθεις χωρίς καταπληκτικό έργο και κυρίως χωρίς τεραστία διαφήμιση. Οι άνθρωποι είναι πολύ λεπτοί, πολύ κοινωνικοί, πολύ μετρημένοι, ακόμα περιποιητικοί, αγαθοί, εύθυμοι, αλλά δεν τους ενδιαφέρει η έξομολόγησις ούτε των άλλων ούτε του εαυτού τους. Η εξομολόγησις είναι στοιχείο ρωσικό, ελληνικό και γερμανικό. Τέλος, επειδή δεν με συνέδεσαν ούτε συμπάθειες ούτε συμφέροντα με το Παρίσι, αλλά απλώς τα μουσεία και οι εκθέσεις, αυτομάτως θέλω να φύγω, μόλις έφθασα στο σημείο που θέλω να θέσω σε εφαρμογή τα διδάγματά τους. Ασφαλώς θα μπορούσα να συνδεθώ με ανθρώπους σοβαρούς, αλλά τότε θα έπρεπε να κάνω υπόθεσή μου το να γνωρίσω τους ανθρώπους. Όπως ξέρεις όμως στο Παρίσι ήρθα για να τοποθετήσω κάπως τα προβλήματά μου. Ο στενός φίλος σε βοηθεί στα ζητήματά σου, αλλά οι γνωριμίες είναι κάτι που το συντηρείς εσύ με πνευματικά έξοδα δικά σου. Δεν μου περισσεύουν δυνάμεις για τέτοια έξοδα. Τελειώνω λοιπόν τις αιτίες της αναχωρήσεώς μου. Πιστεύω να μη με απασχολήσει πολύ το στρατιωτικό και να μπορέσω να εργαστώ σε δυο μήνες αποσπασμένος σε γραφεία. Πιθανόν να αναχωρήσω τέλος Σεπτεμβρίου.
... ...
Από την λέξη - τχ.111, Σεπτ. '92
- η πρωτότυπη φωτογραφία του Γιάννη Τσαρούχη είναι από τον Πανδέκτη, και η αυτοπροσωπογραφία του Διαμαντή Διαμαντόπουλου από το eikastikon.gr
Link:
ο Διαμαντής Διαμαντόπουλος, στο eikastikon
Ετικέτες ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ 4
Να' σαι καλά και καλές αναγνώσεις!
είναι δώρα που δωρίζονται, μου τα χάρισαν και τα χαρίζω.
:-)
Καλή χρονιά, με νέες, όμορφες "βολτίτσες"!
*
Νερένια,
η ώρα που απαντώ είναι ό,τι πρέπει και για την δική μου καλησπέρα.
Καλή χρονιά μικρέ ναυτίλε. Ακούγοντας τις "εκπομπές" σου...
» Δημοσίευση σχολίου