Ζακ Τουρνιέ: Η Σοφί πίσω από το ραγισμένο τζάμι
Ο Ντιντερό και η Σοφί Βολλάν αγαπήθηκαν επί τριάντα χρόνια κι αλληλογράφησαν πολύ τα τριάντα αυτά χρόνια, επειδή, καθώς βρίσκονταν συχνά μακριά ο ένας από τον άλλο, η αλληλογραφία υπήρξε η μόνη τους παρηγοριά. Για να μη χάνονται οι επιστολές τους, είχαν έρθει σε συνεννόηση με τον Νταμιλαβίλ, έναν έμπιστο φίλο τους, πρώτο γραφέα στο Γραφείο Φορολόγησης των Αγαθών, γεγονός που του έδινε το δικαίωμα να έχει τη σφραγίδα του ελεγκτή των Οικονομικών και του επέτρεπε να γραμματοσημαίνει τις επιστολές με πλήρη ασφάλεια. Καθώς ήταν αυτός ο αποδέκτης τους, μέσα σε διπλό φάκελο, είχε αναλάβει την υποχρέωση να τις προωθεί. Οι επιστολές του Ντιντερό ζύγιζαν συνήθως πολύ, γιατί έστελνε μαζί τους βιβλία, άρθρα, κείμενα ευτράπελα και κάποια απόρρητα έγγραφα που κυκλοφορούσαν μεταξύ των φιλοσόφων και που δεν έπρεπε να πέσουν στα χέρια της αστυνομίας. Εξ ου και όλη η έγνοια του Ντιντερό να τις αριθμεί, καθώς και όλοι εκείνοι οι υπολογισμοί στην αρχή της κάθε επιστολής: «Δεν λάβατε ακόμη παρά δύο από τις επιστολές μου; Κι όμως, εγώ βρίσκομαι στην έκτη επιστολή μου...» «Δόξα τω Θεώ, τέσσερις επιστολές μου έχουν ήδη φτάσει. Απομένουν τρεις που πρέπει ακόμη να λάβετε, χωρίς να λογαριάζουμε την παρούσα...»
Όλες οι επιστολές της Σοφί έχουν χαθεί. Τον γραφικό χαρακτήρα της τον γνωρίζουμε μόνο από τις λιγοστές γραμμές της διαθήκης της. Σύμφωνα με την αρίθμηση των φύλλων, ο Ντιντερό θα πρέπει να της έγραψε πεντακόσιες πενήντα τρεις επιστολές. Τριακόσιες τριάντα έξι απ' αυτές έχουν χαθεί, μεταξύ των οποίων οι εκατόν τριάντα τέσσερις πρώτες, που καλύπτουν το ξεκίνημα του έρωτά τους, από το 1755 ως το 1758. Πρόκειται, λοιπόν, για έναν έρωτα σιωπής και αινιγμάτων, αλλά και σφαλμάτων επίσης, γιατί ο Ντιντερό δεν συγκρατεί εύκολα τις ημερομηνίες. Έτσι, στην επιστολή του της 31ης Μαΐου 1765 που προαναφέραμε, κάνει λόγο για «οκτώ ή εννέα χρόνια». Χάρη σε διάφορες διασταυρώσεις πληροφοριών, γνωρίζουμε ότι συναντήθηκαν το 1755, έξι δηλαδή ολόκληρα χρόνια νωρίτερα. Το μυστήριο βαθαίνει ακόμα περισσότερο από τη μεριά της Σοφί. Ήδη μας παραξενεύει το ότι χάθηκαν όλες οι επιστολές της. Αλλά και οι προσωπογραφίες της; Ο Ντιντερό είχε δύο στην κατοχή του. Την πρώτη την είχε κρύψει πίσω από το κάλυμμα ενός βιβλίου του Ορατίου κι έτσι μπορούσε να τη φιλάει «ξυπνώντας το πρωί και πηγαίνοντας το βράδυ για ύπνο». Καθώς βρισκόταν σε οικονομική στενότητα στα τέλη του βίου του, πούλησε τη βιβλιοθήκη του στην Αικατερίνη της Ρωσίας. Ο Oράτιος έφυγε για την Πετρούπολη μαζί με τ' άλλα βιβλία και δεν ξαναβρέθηκε ποτέ. Όσο για τη δεύτερη προσωπογραφία, το τζάμι της είχε ραγίσει, κι ο ίδιος ο Ντιντερό δεν διέκρινε τίποτα πια. «Την έχω μπροστά μου, αυτή την προσωπογραφία. Δεν μπορώ να την πλησιάσω στα χείλη μου. Μόλις και μετά βίας τη διακρίνω μέσα από τις ραγισματιές του γυαλιού. Έχετε ποτέ σας δει τη σελήνη να έχει καλυφθεί από ένα σύννεφο, και το διαχυμένο σε διάσπαρτες ακτίνες φως της να προσπαθεί να το διαλύσει; Ε λοιπόν, έτσι είναι η προσωπογραφία σας που έχω με το ραγισμένο τζάμι... Ξέρω μονάχα πως βρίσκεστε εκεί από πίσω, αλλά δεν σας βλέπω.»
... ...
Jacques Tournierαπό το Εντευκτήριο - τχ.79, Οκτ. 2007
Μετάφραση: Φοίβος Πιομπίνος
Ετικέτες Περί επιστολών
» Δημοσίευση σχολίου