o Rainer Maria Rilke στον Franz Xaver Kappus
Στο Worpswede, κοντά στη Βρέμη,
16 Ιουλίου 1903
16 Ιουλίου 1903
Εδώ και δέκα μέρες έφυγα απ’ το Παρίσι άρρωστος και κουρασμένος, κι ήρθα σε τούτη την πλατιά πεδιάδα του Βορρά, που η απεραντοσύνη της, η γαλήνη της κι ο ουρανός της θα με γιάτρευαν. Μόλις έφτασα όμως με κύκλωσε μια ατέλειωτη βροχή, που, σήμερα μόλις για πρώτη φορά, αφήνει να γλιστρήσει λίγο φως πάνω απ’ την ανεμόδαρτη, αναστατωμένη χώρα. Την πρώτη τούτη φωτερή στιγμή την αφιερώνω σε σας, αγαπητέ Κύριε.
Αγαπητέ μου Κύριε Kappus, άφησα τόσον καιρό ένα γράμμα σας αναπάντητο. Όχι πως το ξέχασα – κάθε άλλο: είν’ απ’ τα γράμματα που τα ξαναδιαβάζουμε πάντα, κάθε φορά που ξαναπέφτουν στα χέρια μας. Σας είδα μέσα κει, από πολύ κοντά. Για το γράμμα σας των 2 του Μάη, λέω' θα το θυμόσαστε βέβαια. Τώρα που το ξαναδιαβάζω, μέσα στη βαθιά γαλήνη των απόμακρων τούτων τόπων, η όμορφη έγνοια σας για τη ζωή με συγκινεί, πολύ περισσότερο απ’ όσο με συγκίνησε στο Παρίσι, όπου όλα αντηχούν αλλιώτικα και χάνονται μέσα στο γιγάντιο βουητό, που κάνει το κάθε τι ν’ αναρριγά. [....]
Είσαστε τόσο νέος, αγαπητέ Κύριε, τόσο νεοφώτιστος μπροστά στο κάθε τι, που θά 'θελα να σας παρακαλέσω, μ’ όλη μου τη δύναμη, να κάνετε υπομονή για όλα κείνα που μένουν άλυτα μέσ’ στην καρδιά σας' προσπαθήστε ν’ αγαπήσετε τα ίδια σας τα ρωτήματα, σα νά 'ταν κλειστά δωμάτια ή βιβλία γραμμένα σε ξένη, άγνωστη γλώσσα. Μη γυρεύετε, για την ώρα, να πάρετε απαντήσεις, που δε γίνεται να σας δοθούν, γιατί δε θα μπορούσατε να τις εφαρμόσετε, να τις «ζήσετε». Κι αυτό, ίσα-ίσα, έχει σημασία: να ζείτε το κάθε τι. Για την ώρα, να ζείτε τα ρωτήματά σας μόνο. Κι ίσως έτσι, μπορέσετε να φτάσετε, μια μακρινή μέρα, χωρίς να το νιώσετε, στην απόκριση. Ίσως να κλείσετε μέσα σας πλαστουργικές και δημιουργικές ικανότητες, που θά 'φερναν τη ζωή σας σ’ αγνό κι ευτυχισμένο δρόμο' ακολουθήστε αυτή την πορεία κι αυτόν το στόχο – δώστε όμως όλη σας την εμπιστοσύνη σε κείνο που έρχεται' κι αν, τούτο, έρχεται απ’ τη βούλησή σας μονάχα, από μια κάποιαν ανέχεια κι ανάγκη του ανώτερου Είναι σας, τυλίχτε το με την έγνοιά σας, μην το μισήσετε. Οι δρόμοι της σάρκας είναι δύσκολοι σίγουρα. Αλλά, τα δύσκολα είναι η μοίρα μας' σχεδόν κάθε τι βαθυσήμαντο. Άμα το νιώσετε αυτό, άμα κατορθώσετε σεις, με τις δικές σας ικανότητες, με τη δική σας πείρα που 'χει τις ρίζες της στα παιδικά σας χρόνια, με τη δική σας δύναμη, να πετύχετε μιαν αρμονία του εαυτού σας με τη σάρκα (ολότελα ατομική σας αρμονία, λυτρωμένη από κάθε συμβατικότητα και κάθε μιμητική συνήθεια) – τότε δεν πρέπει πια να φοβόσαστε μη χαθείτε και μη φανείτε ανάξιος του πιο ακριβού αγαθού σας.
Η σαρκική ηδονή είναι ένα επεισόδιο από τη ζωή και τη λειτουργία των αισθήσεων, καθόλου αλλιώτικο απ’ την αγνή ματιά ή την αγνή απόλαυση που χαρίζει στη γλώσσα μας ένας όμορφος καρπός' είναι μια μεγάλη, απέραντη πείρα που μας προίκισεν η φύση, μια γνώση του Κόσμου, η πληρότητα, η ολοκλήρωση κι η λάμψη ολόκληρης της Γνώσης. Τίποτα το κακό δεν υπάρχει σ’ αυτή την πείρα μέσα' το κακό βρίσκεται στο ότι όλοι σχεδόν τη χρησιμοποιούν άθλια, τη σκορπάνε στος πέντε ανέμους, τη μεταχειρίζονται για διεγερτικό και για διασκέδαση τις κουρασμένες ώρες της ζωής τους, κι όχι για περισυλλογή κι αυτοσυγκέντρωση προς τις μεγάλες κορφές. Και το φαΐ, οι άνθρωποι, το καταντήσανε κάτι αλλιώτικο: στέρηση απ’ τη μια, πληθωρισμός απ’ την άλλη, θόλωσαν την καθαρότητα αυτής της ανάγκης. Όμοια θολώθηκαν κι όλες οι βαθιές κι απλές ανάγκες, που ανανεώνουν τη ζωή. Ο καθένας όμως ατομικά μπορεί να τις ξελαμπικάρει, για δική του χαρά, και να τις ζήσει καθάριες – κι αν όχι όλοι, τουλάχιστον ο Ερημίτης. Μπορεί και καταλαβαίνει, αυτός, πως κάθε ομορφιά, στα ζώα και στα φυτά, είναι μια γαλήνια κι άφθαρτη μορφή Έρωτα και Πόθου. Βλέπει τα ζώα και τα φυτά να ζευγαρώνουν, να πληθαίνουν, ν’ αυξαίνουν, υπομονετικά κι υπάκουα' και μαντεύει πως δεν τα σπρώχνει η φυσική ηδονή ή ο φυσικός πόνος, μα μια ακαταμάχητη ανάγκη, πιο δυνατή από κάθε θέληση και κάθε αντίσταση… Ω κι ας γινόταν – το μυστικό τούτο που πλημμυράει τη γη ως το παραμικρό της μόριο, να το δεχθεί ο άνθρωπος με πιότερη ταπεινοφροσύνη, να το κλείσει μέσα του με πιότερη σοβαρότητα και να νιώσει πόσο τρομερά βαρύ είναι, αντί να το παίρνει αψήφιστα! Ας μπορούσε να νιώσει πιότερο σεβασμό για την ίδια του τη γονιμότητα, που – είτε πνευματική μορφή έχει, είτε σαρκική – είναι μια και μόνη: γιατί και το πνευματικό ακόμα δημιούργημα τη ρίζα του την έχει στο σαρκικό, μια είν’ η φύση τους' το έργο του πνεύματος είναι σα μια απαλότερη, πιο μυστηριακή, πιο γητεμένη, πιο «αιώνια» επανάληψη της σωματικής ηδονής. « Η συναίσθηση πως είσαι δημιουργός, πως γεννοβολάς, πως πλάθεις και δίνεις μορφή», είναι ολότελα ασήμαντη σα δε βρίσκει αδιάκοπη κι απέραντη την επικύρωση και την επαλήθευση της, μέσ’ στον Κόσμο, σα δεν επιδοκιμάζεται μύριες και μύριες φορές απ’ τα πράματα και τα ζώα, - κι η χαρά, που σου δίνει, είναι έτσι ανείπωτα όμορφη και πλέρια, μόνο και μόνο επειδή την πλημμυρίζουν πανάρχαιες κληρονομημένες θύμησες από καρποφορίες και γεννοβολήματα εκατομμυρίων υπάρξεων. Μέσα σ’ ένα μονάχα στοχασμό ενός δημιουργού ξαναζούν χίλιες λησμονημένες ερωτικές νυχτιές και τον γεμίζουν μεγαλείο και ύψος. Κι εκείνοι που σμίγουν τις νύχτες και αγκαλιάζονται μέσα σε λικνιστική ηδονή, κάνουν ένα βαθυσήμαντο έργο: μαζεύουν γλυκιές απολαύσεις, βαθιά νοήματα και δύναμη για το τραγούδι κάποιου ερχόμενου ποιητή που θα σηκωθεί ν’ ανιστορήσει ανείπωτες ευτυχίες. Όλοι τους καλούν το αύριο' ακόμα κι όταν παραστρατίζουν, ακόμα κι όταν αγκαλιάζονται στα τυφλά, το αύριο έρχεται ωστόσο, άλλος ένας άνθωπος ορθώνεται, και απ' τα βάθη της Τύχης (που λες κι αυτήν μονάχα υπακούνε τα πάντα εδώ), ξυπνάει ο νόμος που προστάζει κάθε γερό δυνατό σπέρμα ν' ανοίγει δρόμο προς το ωάριο που προχωρεί, ανοιχτό, να τ' ανταμώσει. Μην ξεγελιόσαστε απ' τα εξωτερικά φαινόμενα' στο βάθος τα πάντα είναι Νόμος. Κι εκείνοι που δεν καταφέρνουν να ζήσουν το μυστήριο τούτο χωρίς λάθη και χωρίς ασυνέπειες (κι είναι πάρα πολλοί), το χάνουν μέσ' απ' τα χέρια τους, μα το χάνουν μονάχα για τον εαυτό τους, γιατί το παραδίνουν ωστόσο στους άλλους, σα σφραγισμένο γράμμα, χωρίς να μάθουν ποτέ τι λέει.
...
Δικός σας
Rainer Maria Rilke
Αγαπητέ μου Κύριε Kappus, άφησα τόσον καιρό ένα γράμμα σας αναπάντητο. Όχι πως το ξέχασα – κάθε άλλο: είν’ απ’ τα γράμματα που τα ξαναδιαβάζουμε πάντα, κάθε φορά που ξαναπέφτουν στα χέρια μας. Σας είδα μέσα κει, από πολύ κοντά. Για το γράμμα σας των 2 του Μάη, λέω' θα το θυμόσαστε βέβαια. Τώρα που το ξαναδιαβάζω, μέσα στη βαθιά γαλήνη των απόμακρων τούτων τόπων, η όμορφη έγνοια σας για τη ζωή με συγκινεί, πολύ περισσότερο απ’ όσο με συγκίνησε στο Παρίσι, όπου όλα αντηχούν αλλιώτικα και χάνονται μέσα στο γιγάντιο βουητό, που κάνει το κάθε τι ν’ αναρριγά. [....]
Είσαστε τόσο νέος, αγαπητέ Κύριε, τόσο νεοφώτιστος μπροστά στο κάθε τι, που θά 'θελα να σας παρακαλέσω, μ’ όλη μου τη δύναμη, να κάνετε υπομονή για όλα κείνα που μένουν άλυτα μέσ’ στην καρδιά σας' προσπαθήστε ν’ αγαπήσετε τα ίδια σας τα ρωτήματα, σα νά 'ταν κλειστά δωμάτια ή βιβλία γραμμένα σε ξένη, άγνωστη γλώσσα. Μη γυρεύετε, για την ώρα, να πάρετε απαντήσεις, που δε γίνεται να σας δοθούν, γιατί δε θα μπορούσατε να τις εφαρμόσετε, να τις «ζήσετε». Κι αυτό, ίσα-ίσα, έχει σημασία: να ζείτε το κάθε τι. Για την ώρα, να ζείτε τα ρωτήματά σας μόνο. Κι ίσως έτσι, μπορέσετε να φτάσετε, μια μακρινή μέρα, χωρίς να το νιώσετε, στην απόκριση. Ίσως να κλείσετε μέσα σας πλαστουργικές και δημιουργικές ικανότητες, που θά 'φερναν τη ζωή σας σ’ αγνό κι ευτυχισμένο δρόμο' ακολουθήστε αυτή την πορεία κι αυτόν το στόχο – δώστε όμως όλη σας την εμπιστοσύνη σε κείνο που έρχεται' κι αν, τούτο, έρχεται απ’ τη βούλησή σας μονάχα, από μια κάποιαν ανέχεια κι ανάγκη του ανώτερου Είναι σας, τυλίχτε το με την έγνοιά σας, μην το μισήσετε. Οι δρόμοι της σάρκας είναι δύσκολοι σίγουρα. Αλλά, τα δύσκολα είναι η μοίρα μας' σχεδόν κάθε τι βαθυσήμαντο. Άμα το νιώσετε αυτό, άμα κατορθώσετε σεις, με τις δικές σας ικανότητες, με τη δική σας πείρα που 'χει τις ρίζες της στα παιδικά σας χρόνια, με τη δική σας δύναμη, να πετύχετε μιαν αρμονία του εαυτού σας με τη σάρκα (ολότελα ατομική σας αρμονία, λυτρωμένη από κάθε συμβατικότητα και κάθε μιμητική συνήθεια) – τότε δεν πρέπει πια να φοβόσαστε μη χαθείτε και μη φανείτε ανάξιος του πιο ακριβού αγαθού σας.
Η σαρκική ηδονή είναι ένα επεισόδιο από τη ζωή και τη λειτουργία των αισθήσεων, καθόλου αλλιώτικο απ’ την αγνή ματιά ή την αγνή απόλαυση που χαρίζει στη γλώσσα μας ένας όμορφος καρπός' είναι μια μεγάλη, απέραντη πείρα που μας προίκισεν η φύση, μια γνώση του Κόσμου, η πληρότητα, η ολοκλήρωση κι η λάμψη ολόκληρης της Γνώσης. Τίποτα το κακό δεν υπάρχει σ’ αυτή την πείρα μέσα' το κακό βρίσκεται στο ότι όλοι σχεδόν τη χρησιμοποιούν άθλια, τη σκορπάνε στος πέντε ανέμους, τη μεταχειρίζονται για διεγερτικό και για διασκέδαση τις κουρασμένες ώρες της ζωής τους, κι όχι για περισυλλογή κι αυτοσυγκέντρωση προς τις μεγάλες κορφές. Και το φαΐ, οι άνθρωποι, το καταντήσανε κάτι αλλιώτικο: στέρηση απ’ τη μια, πληθωρισμός απ’ την άλλη, θόλωσαν την καθαρότητα αυτής της ανάγκης. Όμοια θολώθηκαν κι όλες οι βαθιές κι απλές ανάγκες, που ανανεώνουν τη ζωή. Ο καθένας όμως ατομικά μπορεί να τις ξελαμπικάρει, για δική του χαρά, και να τις ζήσει καθάριες – κι αν όχι όλοι, τουλάχιστον ο Ερημίτης. Μπορεί και καταλαβαίνει, αυτός, πως κάθε ομορφιά, στα ζώα και στα φυτά, είναι μια γαλήνια κι άφθαρτη μορφή Έρωτα και Πόθου. Βλέπει τα ζώα και τα φυτά να ζευγαρώνουν, να πληθαίνουν, ν’ αυξαίνουν, υπομονετικά κι υπάκουα' και μαντεύει πως δεν τα σπρώχνει η φυσική ηδονή ή ο φυσικός πόνος, μα μια ακαταμάχητη ανάγκη, πιο δυνατή από κάθε θέληση και κάθε αντίσταση… Ω κι ας γινόταν – το μυστικό τούτο που πλημμυράει τη γη ως το παραμικρό της μόριο, να το δεχθεί ο άνθρωπος με πιότερη ταπεινοφροσύνη, να το κλείσει μέσα του με πιότερη σοβαρότητα και να νιώσει πόσο τρομερά βαρύ είναι, αντί να το παίρνει αψήφιστα! Ας μπορούσε να νιώσει πιότερο σεβασμό για την ίδια του τη γονιμότητα, που – είτε πνευματική μορφή έχει, είτε σαρκική – είναι μια και μόνη: γιατί και το πνευματικό ακόμα δημιούργημα τη ρίζα του την έχει στο σαρκικό, μια είν’ η φύση τους' το έργο του πνεύματος είναι σα μια απαλότερη, πιο μυστηριακή, πιο γητεμένη, πιο «αιώνια» επανάληψη της σωματικής ηδονής. « Η συναίσθηση πως είσαι δημιουργός, πως γεννοβολάς, πως πλάθεις και δίνεις μορφή», είναι ολότελα ασήμαντη σα δε βρίσκει αδιάκοπη κι απέραντη την επικύρωση και την επαλήθευση της, μέσ’ στον Κόσμο, σα δεν επιδοκιμάζεται μύριες και μύριες φορές απ’ τα πράματα και τα ζώα, - κι η χαρά, που σου δίνει, είναι έτσι ανείπωτα όμορφη και πλέρια, μόνο και μόνο επειδή την πλημμυρίζουν πανάρχαιες κληρονομημένες θύμησες από καρποφορίες και γεννοβολήματα εκατομμυρίων υπάρξεων. Μέσα σ’ ένα μονάχα στοχασμό ενός δημιουργού ξαναζούν χίλιες λησμονημένες ερωτικές νυχτιές και τον γεμίζουν μεγαλείο και ύψος. Κι εκείνοι που σμίγουν τις νύχτες και αγκαλιάζονται μέσα σε λικνιστική ηδονή, κάνουν ένα βαθυσήμαντο έργο: μαζεύουν γλυκιές απολαύσεις, βαθιά νοήματα και δύναμη για το τραγούδι κάποιου ερχόμενου ποιητή που θα σηκωθεί ν’ ανιστορήσει ανείπωτες ευτυχίες. Όλοι τους καλούν το αύριο' ακόμα κι όταν παραστρατίζουν, ακόμα κι όταν αγκαλιάζονται στα τυφλά, το αύριο έρχεται ωστόσο, άλλος ένας άνθωπος ορθώνεται, και απ' τα βάθη της Τύχης (που λες κι αυτήν μονάχα υπακούνε τα πάντα εδώ), ξυπνάει ο νόμος που προστάζει κάθε γερό δυνατό σπέρμα ν' ανοίγει δρόμο προς το ωάριο που προχωρεί, ανοιχτό, να τ' ανταμώσει. Μην ξεγελιόσαστε απ' τα εξωτερικά φαινόμενα' στο βάθος τα πάντα είναι Νόμος. Κι εκείνοι που δεν καταφέρνουν να ζήσουν το μυστήριο τούτο χωρίς λάθη και χωρίς ασυνέπειες (κι είναι πάρα πολλοί), το χάνουν μέσ' απ' τα χέρια τους, μα το χάνουν μονάχα για τον εαυτό τους, γιατί το παραδίνουν ωστόσο στους άλλους, σα σφραγισμένο γράμμα, χωρίς να μάθουν ποτέ τι λέει.
...
Δικός σας
Rainer Maria Rilke
Από το βιβλίο: Rainer Maria Rilke: Γράμματα σ' ένα νέο ποιητή
εκδόσεις 'Ικαρος
μετάφραση: Μάριος Πλωρίτης
(εικόνα: lab.dartmouth.edu)
Ετικέτες ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ 2
Για όλα, ευχαριστώ.
(έκανα και φυτική βαφή τελικά-πάω για Αθανάσιος Διάκος)
έτσι για να μπούμε λίγο στο πνεύμα της "λαθρανάγνωσης" αλληλογραφίας...
Πάντως το άλλο βιβλίο, τώρα πια το έχουμε ίδιο, το πήρα αμέσως.
...αλλά δεν το διάβασα, το στόλισα τόσο όμορφο που ήταν! Λέω να το κρεμάσω και στο δέντρο και να το διαβάσω μετά. :-)
» Δημοσίευση σχολίου