ο Δημήτρης Μητρόπουλος προς την Καίτη Κατσογιάννη
Μιννεάπολις, 3.6.1940
...Φαντάσου λοιπόν την ευχαρίστησή του να με ιδείς να έρθω για να μείνω στην Αθήνα. Να σου ειπώ την μαύρη αλήθεια, αν αφαιρέσεις το ότι έχω μια καλή ορχήστρα στα χέρια μου, ως ζωή εδώ μού είναι απολύτως αφόρητη, και αν μείνω κάμποσο καιρό, έστω και ασχολούμενος θα πάθω από μαρασμό. Παρ' όλο μου τον θαυμασμό που έχω στον τόπο αυτό, δεν μπορώ να πω πως κατόρθωσα να συνδεθώ ψυχικά και αυτό μού κάνει την ζωή μου αφόρητα μονήρη, τόσο που έρχονται ώρες που τα νεύρα μου σπάζουν και κλαίω σαν παιδί. Διερωτώμαι μόνο αν αξίζει τον κόπο να υποφέρω τόσο στη ζωή μου για να έχω μερικές καλές εκτελέσεις στην ορχήστρα. Έχω ανάγκη να τροφοδοτήσω σαν θνητός και την ψυχή μου, την καρδιά μου, δεν μπορώ να ζω όλο τρώγοντας τις σάρκες μου, τρέφοντας μόνο το μυαλό μου. Λοιπόν αν με διώξουν από δω θα το θεωρήσω ως ευεργέτημα σταλμένο από το Θεό, παρ' όλη την Debache που θα αισθανθώ ως καλλιτέχνης ερχόμενος στην Αθήνα. Μα έχω σκοπό να σταματήσω την Τέχνη και να κάνω οποιαδήποτε άλλη δουλειά, να βοηθήσω σε οτιδήποτε, παρά να διευθύνω πάλι, γυρίζοντας πίσω από κει που άρχισα.
...Έχω τώρα τόσα χρόνια στο εξωτερικό και έκανα ό,τι μπορούσα για να προοδεύσω στην τέχνη μου, και νομίζω πως έφθασα σε ένα αρκετά καλό σημείο ωριμότητας ακόμη και φήμης. Πρέπει λοιπόν γι' αυτό να καταδικασθώ να πεθάνω και να μαραζώσω μακριά από τον τόπο μου; Εάν το μέλλον μου είναι να φθάσω να είμαι επικεφαλής της Συμφωνικής της Βοστώνης ή της Φιλαρμονικής της Νέας Υόρκης, όταν φθάσω εκεί, αν φθάσω, δεν θα έxει πια μείνει σταλαματιά αίμα στις φλέβες μου.
Από το βιβλίο Δημήτρης Μητρόπουλος,
Η αλληλογραφία του με την Καίτη Κατσογιάννη,
Εκδόσεις Ίκαρος, 1966
(η φωτογραφία είναι από ΤΟ ΒΗΜΑ)
Ετικέτες ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ 2
Πάντα όταν αναφέρομαι σε κάποιον από την λατρεμένη τριάδα, Μητρόπουλο, Χρήστου, Σκαλκώτα, συγκινούμαι. Δεν ήταν συγκλονιστικό το πάθος και η αγάπη τους στη μουσική;
Θα σου αφήσω δύο γράμματα ενδεικτικά της σχέσης που είχε με τους μουσικούς του και της αμοιβαίας εκτίμησής τους.
Ο Μητρόπουλος και οι Μουσικοί του
Αποχαιρετιστήριο γράμμα των μελών της Συμφωνικής Ορχήστρας της Μιννεάπολης στο Μητρόπουλο και το χαιρετισμό που απευθύνει ο μαέστρος στο κοινό και τους μουσικούς του πριν από την έναρξη της τελευταίας του συναυλίας στη Μιννεσότα, στις 18.3.1949.
Sunday, February 7, 1937
Mr. Dimitri Mitropoulos,
Guest Conductor of the
Minneapolis Symphony Orchestra,
Minneapolis, Minnesota.
Dear Mr. Mitropoulos:
On this, the occasion of your last concert and previous to your return to Europe, we, the Members of the Minneapolis Symphony Orchestra, wish to take this means of bidding you farewell and expressing our appreciation of your attitude throughout the two weeks that we have had the honor and privilege of playing under your direction.
We fully realize the difficulties you have to contend with when working with a strange orchestra, preparing four difficult programs within the limited time at your disposal∙ likewise, that for us there are also difficulties in adapting ourselves to the individual methods of each guest conductor. However, we recognize the master when he stands before us, and to give you all the cooperation we are capable of was our pleasure.
We feel that your presence marked an important milestone in our musical careers and gave us one of the greatest inspirations we have ever experienced.
To a man, we sincerely hope that this visit will not be the last, for which reason we prefer to say”Auf Wiedershen “rather than Farewell.
Wishing you a happy journey, a successful season in Europe and a speedy return to Minneapolis, we are, with all respect,
Yours sincerely,
The Members of the Minneapolis Symphony Orchestra*
«Φίλοι μου, αισθάνομαι λυπημένος, αλλά και ικανοποιημένος. Σας έδωσα τα καλύτερα χρόνια της ζωής μου και τα έδωσα με αγάπη. Και το πιο εκπληκτικό είναι ότι μου το αναγνωρίσατε και με τιμήσατε περισσότερο από ό,τι πραγματικά άξιζα. Και είμαι σίγουρος, επίσης, πως με αγαπήσατε και σεις. Τώρα φεύγω, αλλά δεν πειράζει· ξέρω πως έχετε μέσα σας λίγο από το αίμα μου και θα μείνει μέσα σας και όταν ακόμη δεν θα είμαι κοντά σας. Με βοηθήσατε να αναπτυχθώ και μαζί μου αναπτυχθήκατε και σεις, και είμαι βέβαιος πως το μήνυμά μου θα εξακολουθήσει να σας εμπνέει και όταν εγώ θα λείπω. Ευτυχώς οι νόμοι είναι αδυσώπητοι γι’ αυτούς που διάλεξε η μοίρα· πρέπει να ακολουθήσουν το δρόμο που υπαγορεύει το καθήκον τους και όχι αυτό που τους λέει η καρδιά τους. Φεύγω λοιπόν για κάπου αλλού, όπου δεν ξέρω αν θα είμαι ευτυχισμένος, αλλά πρέπει να φύγω. Πρέπει να ανέβω, ώσπου να φτάσω εκεί από όπου - όπως ο καθένας - θα πάω να βρω τον κοινό μας Πατέρα στον Ουρανό. Και τώρα θέλω να πω στους φίλους μου, συναδέλφους της ορχήστρας, πως όλα αυτά τα χρόνια τους ένιωθα σαν παιδιά μου. Ήμουν ο πατέρας τους και είχαμε αγάπη μεταξύ μας. Αν καμιά φορά ήμουν σκληρός με κάποιον από σας, παρακαλώ συγχωρέστε με. Και αν σας κούραζα καμιά φορά με μερικές μοντέρνες συνθέσεις, ελπίζω πως δεν θα μου κρατήσετε κακία γι’ αυτό. Έπρεπε βλέπετε να το κάνω. Και παρόλο που είμαι φίλος σας και ένα είδος “ψυχαγωγού” και θα έπρεπε να σας προσφέρω μόνο ευχαρίστηση, όμως έχω κάποια καθήκοντα απέναντι στην τέχνη που δεν μπορούσα να παραβλέψω. Είπα, νομίζω, αρκετά. Δεν θα σας κουράσω άλλο. Σας λέω αντίο και ο Θεός μαζί σας.» **
* Από το αρχείο Δ. Μητρόπουλου στη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη.
** Κώστιος Α., Δημήτρης Μητρόπουλος, Αθήνα 1996
musicale
τέτοιες ωραίες πάσες, δεν γίνεται να μην τις αξιοποιήσω.
Ναυτίλε, για σένα το δεύτερο μέρος από τον Τιτάνα του Μάλερ, για να το ακούσεις ή να το κατεβάσεις:
Mahler: Συμφωνία αρ.1 σε Ρε μείζονα "Titan", 2 - Dimitri Mitropoulos με την Φιλαρμονική της Νέας Υόρκης.
Ηχογραφήθηκε ζωντανά στις 9 Ιανουαρίου του 1960, στο φεστιβάλ Μάλερ. Ήταν τότε που η Φ.Ο.τ.Ν.Υ γιόρταζε τη συμπλήρωση των 100 χρόνων από την ίδρυσή της και μαζί τα 50 χρόνια από τον διορισμό του Γκούσταβ Μάλερ ως Καλ. Δ/ντή της. Κατά τη διάρκεια του φεστιβάλ, ο Δημήτρης Μητρόπουλος που είχε κληθεί να διευθύνει τις μισές συναυλίες, γράφει στην Καίτη Κατσογιάννη για την επιτυχία του και την απόφασή του να πράξει το "αισθητικό κακούργημα" να διαιρέσει την 9η του Μάλερ για να την κάνει πιο προσιτή στο κοινό:
Νέα Υόρκη, 20.1.1960
Επί τέλους, μια επιστολή και από μένα! Μόνο που φοβάμαι δε θα είναι όπως των θαυμαστριών μου. Αύριο και μεθαύριο τα δύο τελευταία μου concerts με τη Φιλαρμονική. Όλα είχαν επιτυχία στο κοινό, παρ' όλες τις επιφυλάξεις τις οποίες είχα εξ αιτίας των συμφωνιών Mahler. Μεγάλη πρόοδο και ιστορική στιγμή για τη Φιλαρμονική - Mahler Cycle of eight weeks! Ανήκουστο στη Νέα Υόρκη. Αποδίδω το γεγονός της επιτυχίας εις το ότι είμαι ο μόνος που άρχισα, παρ’ όλες τις κατάρες του Bruno Walter, να μοιράζω τις μακριές συμφωνίες του Mahler πριν και μετά το διάλειμμα του προγράμματος. Έτσι, ο κόσμος δεν κουράζεται και είναι σε θέση να απολαύσει την ομορφιά της μουσικής του, χωρίς να του φαίνεται ατελείωτη. Ήταν πολύ συγκινητικό όταν χθες, προτού αρχίσω την 9η, γύρισα στο κοινό και ομολόγησα το αισθητικό μου κακούργημα να διαιρώ τη συμφωνία, τη μισή πριν το διάλειμμα και την άλλη μισή, κατόπιν. Ότι για χάρη του κοινού και επειδή ενδιαφέρομαι μάλλον ως missionary να τους δώσω τη δυνατότητα να απολαύσουν την τέχνη και την ομορφιά του θεού μου και όχι να τους απειλώ με αισθητικούς νόμους και αμείλικτες φωτιές του Άδη! Με χειροκρότησαν με δύναμη και ευγνωμοσύνη! Έτσι, η 9η, που πάντα ήταν μια συμφωνία να τη φοβάσαι για την ατελείωτη heavenly length της, έγινε προσιτή και χειροκροτήθηκε ακόμη περισσότερο και από την Πρώτη Συμφωνία, η οποία έχει θορυβώδες τέλος και εύκολα χειροκροτείται επομένως. Ώστε είχα επιτυχία όχι μόνο ως διευθυντής ορχήστρας αλλά και ως missionary και ελπίζω ο άγιος μου να είναι υπερήφανος για το μαθητή του. Ομολογώ ότι απήλαυσα πραγματικά αυτή την εκδρομή στο Mahler, όσο ποτέ. Είχα πάντα το φόβο πως ήμουνα πάντα εγωιστικά ευχαριστημένος, αυτή τη φορά δεν αισθάνθηκα ποτέ μόνος μου, αλλά και το κοινό απήλαυσε όπως και εγώ. Τι κρίμα ότι η αναγνώριση συνδέεται πάντα με το τέλος. Έτσι το θέλει η πρόνοια της ανθρωπότητας!
Σου παραθέτω κι εγώ μία επιστολή του μέσα από την οποία διακρίνουμε ότι ένα κομμάτι του μύθου αυτού του σπουδαίου ανθρώπου, ήταν και η σεμνότητα:
Νέα Υόρκη, 24.3.1953
...Συμφωνώ μαζί σου ότι ο διευθυντής μιας ορχήστρας είναι ο μόνος πνευματικός ηγέτης, που συγχρόνως επιβάλλει τη θέλησή του τη στιγμή της δημιουργίας. Αυτό ασφαλώς του δίνει την εντύπωση πως είναι Θεός, και αυτός είναι ο λόγος που πολλοί μαέστροι διέπραξαν το αμάρτημα να επιτρέψουν στον εαυτό τους την τρομερή αυτή ιδέα. Και το τραγικό μέρος αυτής της απόλαυσης είναι ότι η δικτατορία τους είναι εφήμερη και πολύ λίγο απομένει μετά το θάνατό τους. Προφανώς, τίποτε άλλο, παρά μερικές χλωμές ανατυπώσεις σε δίσκους, δεν απομένει από τις δημιουργίες τους, οι οποίες, εδώ που τα λέμε, δεν είναι καν δικές τους. Αυτοί πάντοτε αναζωογονούν τις ιδέες κάποιου άλλου και απολαμβάνουν αυτή την ηδονή, ενόσω ο πραγματικός δημιουργός, ο συνθέτης, αν είναι καλός απολαμβάνει την αιωνιότητα.
Αλήθεια, έχω ιδεί εδώ μαέστρους που παριστάνουν το Θεό, και πίστεψέ με είναι μια αξιοθρήνητη και γελοία κατάσταση, σε βαθμό ν' αμαυρώνει την καλλιτεχνική προσφορά.
Όσον αφορά στη δική μου στάση, απλούστατα πιστεύω ότι είμαι ένα μέλος αυτού του συγκροτήματος από εκτελεστές, που αναλαμβάνει τη δύσκολη εντολή να μελετήσει ολόκληρο το έργο, να το συναρμολογήσει και σαν τροχονόμος να επιβλέπει την κίνηση παρέχοντας στο κάθε άτομο την ελευθερία να παίξει το μέρος του σύμφωνα βέβαια με κάποιο υπόδειγμα αλλά επιτρέποντας ωστόσο στην προσωπικότητά του, αν έχει, να εκδηλωθεί. Γι αυτό ούτε μου έρχεται καν στο νου ότι υφίσταται ζήτημα ή πρόβλημα δικτατορίας. Είναι απλούστατα ένα πρόβλημα συνεργασίας και δεν έχει κανείς παρά να χρησιμοποιεί τη δέουσα ψυχολογία και κατανόηση για να κάνει αυτή τη συνεργασία με τόσο πολλά ανθρώπινα όντα, δηλαδή με τόσες πολλές ανθρώπινες διάνοιες, εφικτή, και όλα αυτά με την υπέρτατη δυνατή ανιδιοτέλεια και ταπεινοφροσύνη και με σκοπό την εξυπηρέτηση της ιδέας του δημιουργού - και παραδέχομαι ότι όσο και αν η ανταμοιβή είναι μία υπέρτατα ευτυχής, απολαυστική, εξόχως πνευματική συνουσία, ωστόσο είναι σύντομη όπως κάθε συνουσία.
Σ' ευχαριστώ για τις συγκινήσεις! Για τις μνήμες που ανακαλείς και για όλα τα καινούργια που μας μαθαίνεις! Τα ιστολόγιά σου δεν χορταίνονται...
Λίστα ολόκληρη από βιβλία φτιάχνω κάθε φορά που έρχομαι, από αυτά που με παρακινείς να πάρω.
Το γράμμα-δώρο, που παραθέτεις, θα μπορούσε να αποτελέσει ένα υπόδειγμα σχέσης που θα έπρεπε να έχει ο κάθε μεγάλος δάσκαλος και δημιουργός με τους συνεργάτες του.
Πόσο συγκινητική η σεμνότητα και η βαθιά δημοκρατικότητα του άνδρα, που εκδηλώνεται με στάση ζωής αληθινή και όχι με λόγια-δηλώσεις.
Η αληθινά πικρή διαπίστωση για τη φευγαλέα και παροδική χαρά της συνουσίας, της κάθε συνουσίας με όλα τ' αγαπημένα, και πόσο με εκφράζει...
Στις πληροφορίες που συνοδεύουν την εκπομπή διαβάζουμε ότι, η Καίτη Κατσογιάννη μιλά για την ευκολία του να αποκρυπτογραφεί στις παρτιτούρες την ερμηνεία των έργων ενός συνθέτη και τα προβλήματα τεχνικής που θεωρούσε ότι είχαν. Στη συνέχεια, κάνει λόγο για τον άνθρωπο και αγαπημένο φίλο, περιγράφοντας ανθρώπινες στιγμές που μοιράστηκαν αλλά και στη βοήθεια που προσέφερε ο Μητρόπουλος στους Έλληνες να προσεγγίσουν την κλασική μουσική αλλά και πολύ μοντέρνα τραγούδια, όπως «Η Ιστορία του Στρατιώτη». Επιπλέον αναφέρεται στην τελευταία τους συνάντηση στο Σάλτσμπουργκ και στον άνθρωπο που συνάντησε, αφιερωμένο στην τέχνη του και χωρίς άλλο ενδιαφέρον και για τη μοναδική εμπειρία της να τον παρακολουθήσει να διευθύνει στην Όπερα της Βιέννης.
Στην εκομπή υπάρχει πλούσιο φωτογραφικό υλικό, αλλά και μαρτυρίες μουσικολόγων.
Αφού ολοκληρωθεί το αφιέρωμα στο Δ. Μητρόπουλο, ακολουθεί στο επόμενο μέρος της εκπομπής αφιέρωμα στη Μαρίκα Κοτοπούλη.
Είναι από αυτές τις παραγωγές της κρατικής τηλεόρασης, Xρήστο, που σε κάνουν να λες "χαλάλι το χαράτσι".
» Δημοσίευση σχολίου